پديده اي به نام اهل توقف در روستاي ايستاي طالقان
دکتر رضا غلامي (عضو هيئت علمي مرکز پژوهش هاي علوم انساني اسلامي صدرا) در مقاله اي علمي - پژوهشي با عنوان «بررسي رويکردهاي پنج گانه در مواجهه با علم» که در شماره يازدهم فصلنامه تحقيقات بنيادين علوم انساني (تابستان 1397) منتشر شده، به اهل توقف طالقان اشاره کرده است. منبع ايشان، کتاب روستاي ايستا نوشته حسين عسکري است.
اين مقاله از دو بخش عمده تشکيل شده است: بخش اول، تبيين چهار رويکرد موجود درباره علم در ميان مسلمانان و شعب گوناگون هر يک از رويکردهاي مزبور به همراه با نقد مختصر هر يک از آنها؛ و بخش دوم، تبيين رويکرد پنجم به مثابه رويکرد مختار در قالب چهار اصل عمده. در بخش پاياني اين مقاله با طرح چندين پرسش فلسفه علمي و پاسخ به آنها، پايداري رويکرد پنجم که رويکرد مختار است ارزيابي شده است. مغز رويکرد پنجم اين است که اولاً قلمرو دين مقتضي شکلگيري علوم انسانيِ اسلامي است، لکن مقتضي شکلگيري علوم طبيعي، فني و پزشکي اسلامي نيست؛ ثانياً در علوم انساني اسلامي، قرار بر جذب دانش و روششناسي هاي تجربي نيست، بلکه بر اساس منطقهبندي جديدي که در ساحت علم بالمعني الاعم صورت مي‌گيرد، هر يک از منابع و روششناسي هاي علمي بر حسب قابليت و کارکردي که دارد به‌تنهايي و يا شراکتي در يک يا چند منطقه مشخص از مناطق مزبور قرار مي‌گيرد. مهمترين ثمره اين طبقهبندي، ارتقاي کارآمدي علوم انسانيِ اسلامي در شناخت و حل مسائل اساسي بشر و نزديک کردن معرفت انسان به يقين است؛ ثالثاً علوم طبيعي، فني و پزشکي، اسلامي و غيراسلامي ندارند، ليکن در صورت عدم تعارض با زيرساخت‌هاي فکري اسلام، مورد تأييد اسلام‌اند و عملاً نيز مشروعيت مي‌يابند؛ رابعاً بشر در زندگي دنيوي داراي نيازها و پاسخهاي مشترک است و اسلام دستاوردهاي بشري در حوزه علم و فناوري را مگر در مواردي که با هدف پليد به دست آمده باشد، قبول دارد؛ خامساً اراده انسان در شکلگيري علم گرچه انکارناپذير است، اما تفاوت اراده به نسبي کردن خوبي و بدي در حوزه علم نميانجامد؛ سادساً اسلام جبر تاريخي را قبول ندارد و انسانها را در تغيير شرايط محيطي مسئول ميانگارد؛ لذا در اسلام چيزي به نام توقف و س در برابر شرايط به نام حوالت تاريخي و غيره وجود ندارد و قائلان به اين ديدگاه، خواسته يا نخواسته به سکولاريسم تن داده‌اند.
کليدواژگان: معرفت، عقل برهاني، عقل جزئي، علم تجربي، روش شناسي، سکولاريسم، علم ديني، فناوري و پيشرفت.
درباره این سایت