«ينگي امام» روستاي تاريخي متعلق به دوره صفوي از توابع شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز است که اکنون در محدوده شهر هشتگرد قرار دارد. اين روستا در دوره صفويه، بارويي چهار ضلعي و بلند داشته که در هر ضلع آن چهار برج نگهباني وجود داشت. اکنون آثاري از سه برج و بخشي از باروي اين روستا برجاي مانده است. سه اثر تاريخي شامل بقعه دو امامزاده، کاروانسرا و تپه تاريخي در ينگي امام وجود دارد که در سال هاي 1377 و 1379ش در فهرست آثار ملّي ايران به ثبت رسيده است. «يِنگي» در گويش ترکي ساوجبلاغي به معناي تازه و نو است. وقتي در اوايل قرن يازدهم هجري قمري گنبدي مشترک بر فراز مزار امامزادگان هادي و علي النقي از نوادگان امام موسي کاظم عليه السلام ساخته شد از آن پس به آن ينگي امام (= امامزاده نو) اطلاق گرديد. اين روستا در روزگار قاجار در رديف املاک صدر اعظم ميرزا علي اصغر خان اتابک (درگذشت 1325ق) ملقب به امين السلطان بوده که پس از مدتي به ميرزا علي خان امين الدوله (درگذشت 1322ق) صدر اعظم بعدي واگذار شده است. امين السطان به هنگام صدارت، بقعه امامزدگان ينگي امام را مرمت کرد. سنگ قبري به تاريخ 1072ق در ورودي صحن امامزادگان قرار دارد و تاريخ مندرج بر روي ضريح چوبي مربوط به سال 1354ق است. تپه ينگي امام در جنوب غربي روستا و در شمال جاده کرج - هشتگرد واقع شده است. براساس کاوش هاي باستان شناختي، اين تپه 18 متري متعلّق به دوره ايلخانيان است. کاروانسرا يا مهمانخانه چهار ايواني ينگي امام بنايي است منسوب به شاه عباس صفوي (درگذشت 1038ق) که در کنار تپه تاريخي ساخته شده است. طول خارجي آن 69 متر و عرض آن 60/67 متر است. اين کاروانسرا در سه دوره صفويان، پيش از حکومت محمد شاه قاجار (درگذشت 1264ق) و مقارن با نخستين سفر ناصرالدين شاه قاجار (درگذشت 1313ق) به فرنگ رونق داشته و در بيشتر سفرنامه هاي ايراني و خارجي روزگار قاجار از اين کاروانسرا ياد شده است. کاروانسراي ينگي امام به هنگام حکومت مظفرالدين شاه قاجار (درگذشت 1324ق) دچار حريق شده و پس از آن متروک ماند. در رويدادهاي مربوط به نهضت مشروطه خواهي ايرانيان، از اين کاروانسرا به عنوان پايگاه قواي مسلح دولتي و مشروطه خواه استفاده شده است.
منابع: پرويز ورجاوند، سرزمين قزوين، ص 115؛ ابوالقاسم حاتمي، آثار تاريخي ساوجبلاغ و نظرآباد، ص 176؛ سفرنامه ميرزا محمدحسين فراهاني، ص 14؛ شماري از بقعه ها، مرقدها و مزارهاي استان تهران و البرز، ج 1، ص 279؛ فصلنامه گلستان هنر، ش 11، ص 26؛ ويژه نامه پژوهش هاي باستان شناسي استان تهران در سال 1385، ص 53؛ سفرنامه يوشيدا ماساهارو، ص 230؛ علي ديوسالار (سالار فاتح)، فتح تهران و اردوي برق، ص 81؛ خاطرات حاج سياح يا دوره خوف و وحشت، ص 203.
- اين مقاله يکي از مدخل هاي جلد شانزدهم دايره المعارف تشيّع است که زير نظر استادان بهاءالدين خرمشاهي و کامران فاني منتشر مي شود.
- نشر نخست اين مقاله در: حسين عسکري، «روستاي صفوي در استان البرز»، ماهنامه قاف البرز، ش 5، دي 1398، ص 8.
درباره این سایت